Wymiana myśli między ekspert(k)ami: User Experience Fishbowl

Kompleksowe tematy wymagają szerszej perspektywy. W tym celu można zaprosić ekspertki i ekspertów, którzy podzielą się swoją wiedzą z publicznością. Metoda User Experience Fishbowl (wirtualne akwarium doświadczeń) dopuszcza do głosu również osoby uczestniczące i czyni z nich osoby aktywnie współtworzące wymianę poglądów!

Konfiguracja przestrzeni i wielkość grupy

W celu realizacji tej metody należy utworzyć wydarzenie w BigBlueButton, podczas którego osoby uczestniczące będą mogły w zależności od sytuacji włączać swoje kamerki. Metodę Fishbowl można zatem zastosować przy grupach nie przekraczających 40 osób. Przy większych grupach metoda – także analogowo – nie zdaje egzaminu.

Chcąc przeprowadzić dyskusję ekspercką przed większą publicznością, można oczywiście zorganizować tradycyjną dyskusję panelową, podczas której zaproszone osoby będą ze sobą rozmawiać, a dyskusja będzie transmitowana dla publiczności w innym pokoju. Pod względem technicznym rozwiązanie to jest identyczne jak miniwykład (keynote), jednak z tą różnicą, że w tym przypadku mamy do czynienia z większą liczbą osób biorących udział w dyskusji eksperckiej.

Realizacja

Fishbowl to metoda oparta na jej analogowej wersji o tej samej nazwie, stworzona przez Liberating Structures. Umożliwia ona szybkie i ciągłe włączanie się osób uczestniczących w ekspercką dyskusję. W klasycznej (analogowej) metodzie, w kręgu stoi jedno puste krzesło, a osoby uczestniczące mogą spontanicznie na nim siadać, by przyłączyć się do dyskusji. Natomiast w wersji wirtualnej wprowadza się przejścia pomiędzy dyskusją panelową a interakcją z pozostałymi osobami uczestniczącymi. Przejścia te, jak również prawo osoby moderującej do przerywania wypowiedzi-monologów, należy wcześniej zapowiedzieć grupie.

Metoda fishbowl na pierwszy rzut oka może sprawiać wrażenie skomplikowanej, jednak po dobrym wprowadzeniu umożliwia żywą i autentyczną wymianę myśli i doświadczeń. Ważne jest jednak, by eksperci i ekspertki zostali wcześniej poinstruowani, że w metodzie tej nie chodzi o klasyczną dyskusję panelową. Osoby z grona eksperckiego tworzą wewnętrzny krąg, pozostałe osoby uczestniczące tworzą krąg zewnętrzny – taki obraz trzeba przedstawić grupie przed rozpoczęciem dyskusji. Osoba moderująca kontroluje czas. Jest on podzielony naprzemiennie na czas na wypowiedzi osób z wewnętrznego kręgu i czas dla osób znajdujących się w kręgu zewnętrznym. W trakcie dyskusji czas na poszczególne etapy staje się coraz krótszy.

Na początku osoba moderująca zadaje pytanie ustalone wcześniej z grupą ekspercką, którym w pierwszej kolejności zajmują się osoby z kręgu wewnętrznego, podejmując próbę sformułowania odpowiedzi. Osoby z kręgu zewnętrznego słuchają wypowiedzi ekspertów i ekspertek. Ważne jest, by czas wypowiedzi poszczególnych osób nie przekraczał 2-3 minut – monologi są męczące szczególnie podczas spotkań online!

Wskazówka: osoba moderująca może skorzystać ze stopera na komórce, który zadzwoni, gdy minie ustalony czas.

Gdy poszczególne osoby z zespołu eksperckiego wygłoszą swoją pierwszą odpowiedź (tezę), do interakcji zaproszony zostaje krąg zewnętrzny. Osoba moderująca zapowiada przejście do małych grup, tzw. „Pokoi pracy grupowej”. Dzięki funkcji „Przeciągnij i upuść” (drag and drop) odbywa się przypisywanie poszczególnych osób do pokoi. Uwaga: osoby uczestniczące muszą zaakceptować zaproszenie do pokoi pracy grupowej. Plenum pozostaje na czas pracy grupowej puste. Grupa ekspercka również opuszcza plenum i zostaje przeniesiona przez osobę moderującą do innego pokoju, by mogła tam dalej swobodnie rozmawiać w swoim gronie. Tym samym udaje się jej zapewnić bezpieczną przestrzeń na dyskusję bez osób postronnych.

Ponieważ na DINIE można utworzyć maksymalnie osiem pokoi pracy grupowej, osoba moderująca dopasowuje do nich liczebność poszczególnych grup. Przed rozpoczęciem sesji grupowych wyjaśnia, że każdorazowo 4-5 osób trafi do osobnego pokoju, by móc w nim dalej rozmawiać. Dobrze jest przygotować parę konkretnych zagadnień do poruszenia w pokojach pracy grupowej, jak np.: „Porozmawiajcie o tym, co właśnie zostało umówione przez zespół ekspercki. Jaki aspekt był dla Was szczególnie interesujący? Czy coś Was zaskoczyło? Co było nowe? Czy macie jakieś pytania, które chcielibyście zadać panelistkom i panelistom?”. Pytania te można również dopasować do tematu dyskusji. Po dyskusjach w małych grupach ekspertkom i ekspertom należy przekazać pytania (komentarze, opinie), które pojawiły się w małych grupach. Pomocne może być tu wyznaczenie jednej osoby w każdej grupie, która przejmie to zadanie.

Wskazówka: Aby przełamać niezręczną ciszę po wejściu do pokoju pracy grupowej, warto wcześniej wydać pomocnicze polecenie np. „Niech rozmowę zacznie osoba o najdłuższych włosach”. Po pierwszym przełamaniu lodów, grupa będzie już w stanie sama się zorganizować.

Wymiana myśli w małych grupach powinna trwać przynajmniej 10, optymalnie 15 minut. W tym czasie krąg wewnętrzny (panelistki i paneliści) rozmawiają w swoim gronie.

Po tych 10-15 minutach kończą się rozmowy w małych grupach i rozpoczyna runda podsumowująca. Osoba moderująca zaprasza póki co tylko przedstawicielki i przedstawicieli małych grup do zadawania pytań i wygłaszania komentarzy, do których potem nawiąże kolejna dyskusja w kręgu wewnętrznym. Wypowiedzi zostają zebrane i podsumowywane przez osobę moderującą, zanim osoby z kręgu wewnętrznego odniosą się do nich w kolejnej rundzie dyskusji.

Wypowiedzi można zebrać za pomocą różnych metod: spontanicznych zgłoszeń (popcorn), wirtualnego rankingu zgłoszeń, pisemnego komentowania na czacie. By dowiedzieć się więcej o tych możliwościach, zajrzyj do opisu pytań i odpowiedzi w rozdziale Wykład (keynote).

Następnie osoba moderująca podsumowuje pytania (komentarze) z zewnętrznego kręgu i prosi ekspertki i ekspertów z wewnętrznego kręgu o odniesienie się do nich podczas kolejnej dyskusji. Nie następuje jednak klasyczna rozmowa w stylu „pytanie – odpowiedź – pytanie”, tylko grupa ekspercka dokonuje wspólnej refleksji nad tym, co zostało powiedziane. Również tutaj należy pilnować czasu. Najlepiej zaplanować około 10 minut, jednak w zależności od poziomu energii w grupie, czas ten można nieco wydłużyć. Kolejnym krokiem jest ponowna aktywizacja osób z zewnętrznego kręgu – dyskusja w pokojach pracy grupowej.

Przejścia między dyskusjami w kręgu wewnętrznym i zewnętrznym można, w zależności od czasu zaplanowanego na całą metodę, organizować w dowolnej częstotliwości. W opcji minimum zewnętrzny krąg powinien mieć co najmniej dwukrotną możliwość do wymiany poglądów i wzbogacenia swoimi wypowiedziami dyskusji w wewnętrznym kręgu.

Dobrym rozwiązaniem jest także zaproszenie osób z wewnętrznego kręgu do sformułowania podsumowania tuż przed oficjalnym zakończeniem spotkania.

Wskazówki techniczne dotyczące metody fishbowl

• Organizacja pokoi dla kręgu wewnętrznego i zewnętrznego

  Aby zespół ekspercki podczas pracy osób uczestniczących w małych grupach mógł spotkać się w bezpiecznej przestrzeni, należy umieścić go w osobnym pokoju. Funkcja „Przeciągnij i upuść” umożliwia przypisywanie poszczególnych osób do konkretnych pokoi pracy grupowej. Zaleca się, by zadanie to przejęła osoba odpowiedzialna za kwestie techniczne, podczas gdy osoba moderująca wyjaśnia zasady pracy w grupach. Opcjonalnie można również skorzystać z funkcji losowego dobierania osób do pokoi, a następnie tak przeorganizować osoby z kręgu wewnętrznego, by znalazły się w osobnym pokoju. Nie zaleca się, by zespół ekspercki korzystał z głównego pokoju (plenum), ponieważ nie zapewnia on wyłączności – bądź co bądź cały czas znajduje się w nim osoba moderująca oraz mogą się w nim pojawić spontanicznie osoby uczestniczące.

• Pytania pomocnicze pozwalające zaktywizować zewnętrzny krąg

  Zaleca się zapisanie pytań dla małych grup na czacie w głównym pokoju (plenum), tak aby grupy mogły tam zaglądać podczas swoich rozmów.

• Aktywizacja zewnętrznego kręgu

  Zewnętrzny krąg jest wielokrotnie aktywizowany w formie dyskusji w małych grupach liczących 4-5 osób. Ważne, aby pamiętać, że można stworzyć maksymalnie osiem pokoi pracy grupowej. Grupy te są każdorazowo tworzone od nowa. Warto zatem zaplanować dodatkowy czas (maksymalnie 2 minuty na osobę), aby osoby uczestniczące mogły się krótko przedstawić zanim grupa przejdzie do merytorycznej dyskusji.

Ważne: Podczas aktywizacji osób z zewnętrznego kręgu, osoby z wewnętrznego kręgu pozostają cały czas w swoim pokoju pracy grupowej.